Jak Polska odzyskała niepodległość bez jednego traktatu

Upadek zaborców

Pod koniec I wojny światowej cała Europa była pogrążona w chaosie. Trzej zaborcy Polski - Rosja, Niemcy i Austro-Węgry - przegrywali lub rozpadali się od środka.

• W Rosji wybuchła rewolucja bolszewicka, która obaliła carat.

• Austro-Węgry rozpadły się na kilka nowych państw narodowych.

• Niemcy przegrały wojnę, a na ulicach trwała rewolucja i abdykacja cesarza Wilhelma II.

To właśnie wtedy Polacy dostrzegli historyczną szansę, by po ponad wieku niewoli odbudować własne państwo.

Tworzenie Polski od podstaw

Nie było jednego rządu ani centralnej decyzji. W różnych częściach kraju powstawały niezależne ośrodki władzy:

• w Galicji - Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie,

• w Warszawie - Rada Regencyjna, która przygotowała grunt pod przekazanie władzy Józefowi Piłsudskiemu,

• w Lublinie - rząd ludowy Ignacego Daszyńskiego,

• w Poznaniu i na Śląsku - komitety obywatelskie i zalążki polskiej administracji.

Polacy z trzech zaborów, mimo że przez ponad sto lat żyli w innych państwach, działali wspólnie, tworząc urzędy, wojsko, szkoły i podstawy przyszłego rządu.

11 listopada - symbol wolności

10 listopada 1918 roku Józef Piłsudski wrócił do Warszawy po zwolnieniu z niemieckiego więzienia w Magdeburgu. Następnego dnia, 11 listopada, przejął władzę nad polskim wojskiem. Tego samego dnia Niemcy podpisały rozejm kończący I wojnę światową - dlatego ta data stała się symbolem odrodzenia Polski.

W rzeczywistości proces budowania niepodległego państwa trwał jeszcze wiele miesięcy. Granice ustalano dopiero w kolejnych latach, a o niektóre tereny - jak Wielkopolska czy Śląsk - trzeba było walczyć z bronią w ręku.

Bez jednego traktatu

Odzyskanie niepodległości nie zostało narzucone żadnym dokumentem czy międzynarodowym układem. Polska powstała oddolnie, dzięki inicjatywie społeczeństwa, polityków i żołnierzy. To unikalny przypadek w historii Europy - kraj, który zniknął z mapy na ponad wiek, samodzielnie odtworzył swoje instytucje i granice.

Wspólna praca trzech zaborów

Choć przez ponad 100 lat Polacy byli rozdzieleni między trzy potęgi, zachowali język, kulturę i poczucie wspólnoty. W 1918 roku to właśnie ta jedność pozwoliła im stanąć ramię w ramię i odbudować niepodległą Polskę.